Canh tác bền vững: Động lực, thách thức và con đường phía trước

Sáo Sậu

03-05-2025

– Wherever there is food, there is freedom!

Trích “Dream”; Wild Wise Weird [1]

Nhu cầu ngày càng tăng về an ninh lương thực, cùng với những lo ngại về môi trường ngày càng gia tăng, đã thúc đẩy mạnh mẽ sự cần thiết của các hoạt động nông nghiệp bền vững. Các cách tiếp cận này – chẳng hạn như luân canh, giảm thiểu cày xới, quản lý dịch hại tổng hợp và nông lâm kết hợp – nhằm mục đích cân bằng năng suất trang trại với quản lý sinh thái [2].

Một yếu tố quyết định sự thành công trong việc áp dụng các hoạt động này là sự sẵn có của các ưu đãi được cấu trúc tốt (well-structured incentives). Theo Piñeiro và cộng sự [2], các ưu đãi hiệu quả bao gồm các cơ chế dựa trên thị trường (ví dụ: trợ cấp và chuyển giao thu nhập), các khuôn khổ pháp lý (ví dụ: chứng nhận và tiêu chuẩn môi trường) và các biện pháp tuân thủ chéo, trong đó các khoản thanh toán trực tiếp có điều kiện tuân thủ các hoạt động bền vững. Mặc dù các ưu đãi tài chính thúc đẩy việc áp dụng ngắn hạn, nhưng cam kết dài hạn phụ thuộc vào nhận thức của nông dân về lợi ích kinh tế và môi trường. Ngoài ra, hỗ trợ kỹ thuật và các sáng kiến xây dựng năng lực đóng một vai trò quan trọng trong việc vượt qua các rào cản đối với việc thực hiện.

Bất chấp hiệu quả đã được chứng minh của các ưu đãi như vậy, sự không nhất quán trong chính sách có thể gây nguy hiểm cho tiến trình. Một ví dụ điển hình là việc đóng cửa đột ngột chương trình Ưu đãi Canh tác Bền vững (Sustainable Farming Incentive - SFI) của Vương quốc Anh vào tháng 3 năm 2025, khiến hàng nghìn nông dân không nhận được sự hỗ trợ tài chính như mong đợi. Ban đầu được giới thiệu như một phần của quá trình chuyển đổi nông nghiệp sau Brexit, SFI được thiết kế để thưởng cho nông dân vì đã cung cấp các lợi ích công cộng về môi trường [3]. Việc đình chỉ đột ngột của nó đã làm gián đoạn các kế hoạch canh tác và làm suy yếu nghiêm trọng niềm tin vào các sáng kiến bền vững do chính phủ dẫn đầu [4].

Sự thay đổi chính sách này phản ánh một thách thức rộng lớn hơn trong nông nghiệp bền vững – sự căng thẳng giữa các hạn chế tài chính ngắn hạn và các mục tiêu môi trường dài hạn. Burnett [3] mô tả điều này là "chiết khấu tương lai" (future discounting), trong đó áp lực tài chính trước mắt được ưu tiên hơn các khoản đầu tư bền vững. Tuy nhiên, những quyết định này phải trả giá, vì các hoạt động như trồng cây che phủ và quản lý nước đòi hỏi một cam kết liên tục để mang lại lợi ích môi trường hữu hình.

Để tăng cường khả năng phục hồi trong nông nghiệp bền vững, các nhà hoạch định chính sách phải ưu tiên sự ổn định và tầm nhìn chiến lược. Các khuyến nghị chính bao gồm thiết lập các cơ chế tài trợ được xác định rõ ràng và có thể dự đoán, cải thiện tính minh bạch trong truyền thông chính sách và tích hợp hỗ trợ kỹ thuật vào các chương trình ưu đãi [3,4]. Một tầm nhìn dài hạn phù hợp với khả năng tồn tại kinh tế và quản lý môi trường là rất cần thiết để bảo vệ cả năng suất trang trại và tính toàn vẹn sinh thái [5].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Piñeiro V, et al. (2020). A scoping review on incentives for adoption of sustainable agricultural practices and their outcomes. Nature Sustainability, 3, 809–820. https://www.nature.com/articles/s41893-020-00617-y 

[3] Burnett E. (2025). The UK has closed its flagship sustainable farming scheme, choosing short-term cuts over long-term security. https://theconversation.com/the-uk-has-closed-its-flagship-sustainable-farming-scheme-choosing-short-term-cuts-over-long-term-security-252326 

[4] Sustain. (2025). Farmers left in the lurch as DEFRA’s flagship funding scheme abruptly closes. https://www.sustainweb.org/blogs/mar25-defra-pulls-sfi-funding-scheme/ 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267