Một năm ở ngưỡng 1.5°c: Chúng ta đã vượt qua lằn ranh khí hậu Paris?

Hút Mật

26-03-2025 

“As time passes, news about the now hotter Earth buzzes through the bird village. Those kingfishers residing along the banks of the Red River often report drying riverbeds and skinny fish. As Kingfisher casts his gaze upon the events that have unfolded, he can’t help but feel a sense of unease creeping up within him.”

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

Trong khoảng thời gian 12 tháng kết thúc vào tháng 6 năm 2024, nhiệt độ bề mặt toàn cầu duy trì ở mức 1.5°C hoặc cao hơn so với mức tiền công nghiệp – một cột mốc thường được liên kết với giới hạn trên do Hiệp định Paris đặt ra. Nhưng liệu điều này có nghĩa là thế giới đã vượt qua mục tiêu khí hậu dài hạn? Một nghiên cứu mới của nhà khoa học khí hậu Alex J. Cannon, được công bố trên tạp chí Nature Climate Change, đã trả lời câu hỏi cấp bách này dựa trên các dự đoán của mô hình khí hậu [2].

Mục tiêu 1.5°C của Hiệp định Paris không đề cập đến các năm hoặc tháng riêng lẻ mà là mức trung bình dài hạn, thường được xác định trong khoảng thời gian 20 năm. Các đợt tăng nhiệt độ tạm thời do biến động tự nhiên hoặc các sự kiện bất thường – chẳng hạn như El Niño mạnh hoặc phun trào núi lửa – tự chúng không cấu thành việc không đạt được mục tiêu [3]. Tuy nhiên, phân tích của Cannon [2] về dữ liệu mô hình khí hậu từ Dự án So sánh Mô hình Liên kết Giai đoạn 6 (Coupled Model Intercomparison Project Phase 6 - CMIP6) cho thấy điều ngược lại [4].

Bằng cách xem xét thời điểm các mô hình khí hậu lần đầu tiên trải qua 12 tháng liên tục trên 1.5°C và so sánh điều đó với thời điểm chúng thực sự vượt qua ngưỡng dài hạn, nghiên cứu nhận thấy rằng những đợt tăng nhiệt độ ngắn này thường theo sau sự vượt ngưỡng dài hạn – trung bình khoảng 33 tháng. Điều này cho thấy chuỗi 12 tháng gần đây của chúng ta có khả năng có nghĩa là giới hạn 1.5°C đã bị vượt qua một cách bền vững.

Ngay cả khi tính đến ảnh hưởng làm ấm lên của El Niño 2023–2024 hoặc những thay đổi gần đây trong điều kiện khí quyển, chẳng hạn như ô nhiễm không khí giảm từ vận tải biển, các phát hiện vẫn vững chắc. Theo các mô phỏng CMIP6, có 76% khả năng ngưỡng đã bị vượt qua.

Tóm lại, mặc dù một năm duy nhất trên 1.5°C không định đoạt số phận khí hậu của chúng ta, nhưng một năm trọn vẹn ở mức đó cho thấy rằng chúng ta có thể đã bước vào một giai đoạn nóng lên toàn cầu mới, nguy hiểm hơn. Các phát hiện nhấn mạnh sự cần thiết cấp bách của hành động khí hậu nhanh chóng hơn và các quá trình chuyển đổi văn hóa xã hội [5].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Cannon AJ. (2025). Twelve months at 1.5 °C signals earlier than expected breach of Paris Agreement threshold. Nature Climate Change, 15, 266-269. https://www.nature.com/articles/s41558-025-02247-8 

[3] Esper J, et al. (2024). 2023 summer warmth unparalleled over the past 2,000 years. Nature, 631, 94-97. https://www.nature.com/articles/s41586-024-07512-y 

[4] O’Neil BC, et al. (2016). The Scenario Model Intercomparison Project (ScenarioMIP) for CMIP6. Geoscientific Model Development, 9(9), 3461–3482. https://doi.org/10.5194/gmd-9-3461-2016 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267